Hiện thời cộng đồng đầu tư đang dậy sóng với cuộc chiến giữa các nhà đầu tư nhỏ và giới bán khống chuyên nghiệp. Cuộc chiến này được ví như cuộc chiến giữa chàng David và gã khổng lồ Goliath. Mặc dù cuộc chiến khởi đầu chỉ từ mã GME của GameStop, nhưng giờ đã lan rộng sang các mã khác và cả thị trường Cryptocurrency. Nhiều bạn thắc mắc không biết bán khống là gì và bản chất nó là tốt hay xấu.
Bán khống (short sale) thực ra là một trong những công cụ được dùng trong thị trường chứng khoán phái sinh.
Như tôi đã nói, bản chất của thị trường chứng khoán gần giống với việc cá cược.
Nhà đầu tư tạm gọi là A (ngoại trừ nhà đầu tư giá trị nhằm hưởng cổ tức hoặc để giành quyền quản lý), khi họ đầu tư vào một mã CP X thí dụ đầu tư 100 CP với giá $10/ CP, đó thực ra là họ đang cá cược là mã X đó sẽ tăng giá sau một khoản thời gian nào đó, thí dụ họ hy vọng là $12. Lúc đó họ sẽ bán ra để hưởng lợi. Nguyên lý này được gọi là mua đáy bán đỉnh (đúng ra nên gọi là mua thấp bán cao vì mấy ai biết đâu là đỉnh, là đáy?). Đây là thị trường chính.
Nhưng cũng có một thị trường gọi là thị trường chứng khoán phái sinh. Tại thị trường này, nhà đầu tư phái sinh tạm gọi là B, lại cá rằng X không lên $12 mà xuống $8. Vì thế anh ta “vay” 100 CP X từ A để bán với giá $10. Điều gì sẽ xảy ra khi đáo hạn?
– kịch bản thứ nhất : thị trường đi xuống như B dự đoán. Như vậy múc này B sẽ mua 100 CP X ở mức giá $8. Nếu bỏ qua phí và lãi vay CP, thì B được lãi 100 x 10 – 100 x 8= 200.
– kịch bản thứ hai: thị trường đi lên như A kỳ vọng. Như vậy lúc này B sẽ phải bồi thường cho A số lỗ do bán khống 100 x 12 – 100 x10 = 200.
Như vậy, về bản chất bán khống là sự cá cược với kỳ vọng thị trường đi xuống. Ngược lại với nhà đầu tư thông thường là kỳ vọng thị trường lên.
Trong thực tế, chẳng có A nào cá với B, mà B ” vay” một số lượng CP X để bán khống ở mức giá thị trường, thí dụ $10/cp. Tới thời gian đáo hạn, tùy theo thị trường: xuống thì B lời, lên thì B lổ. Nhưng đôi khi B nhận thấy xu hướng thị trường chỉ có lên chứ không xuống, thì B đành bán non gọi là short squeeze. Họ buộc phải mua vào ( thí dụ ở mức giá $11) để đóng vị thế và cắt lỗ.
Như đã đề cập, thị trường muốn phát triển thì phải có hàng và phải có mua và bán. Nếu thị trường chỉ có nhà đầu tư giá trị, thì chẳng có hàng. Vì ai cũng ôm.
Chứng khoán phái sinh hướng thị trường theo đúng với bản chất của nó là cá cược hơn là đầu tư. Và thay vì phải bỏ tiền ra 100%, trong thí dụ trên là $1000, để cá cược với 100 CP X, thì với biên độ 20% như trên B có thể cá tới 500 CP X thay vì chỉ 100. (Vì mỗi CP X nếu lổ $2 x 500 = $1000).
Nói một cách khác với thị trường phái sinh và trong trường hợp này là short sale thì nhà đầu tư B có thể tối ưu hóa đồng vốn của mình với mức lợi nhuận trên vốn lên đến 100% thay vì chỉ có 20%.
Là một công cụ thì tốt hay xấu tùy vào người sử dụng. Khi chúng ta ra ngoài chợ mua một con dao thì nó là công cụ để hỗ trợ cho chúng ta trong công việc như nấu ăn…. nhưng cũng có người dùng nó để gây án.
Quay trở lại với trường hợp Reddit. Trước giờ nhóm short sale, kết hợp với đám truyền thông tung tin với kịch bản nhằm hù dọa nhà đầu tư riêng lẻ tạo sóng bán xuống để hưởng lợi.
Trong trường hợp này thì đúng là xui cho ” Lan”, họ chọn đúng mã GME, là một mã được xem là huyền thoại của giới đầu tư riêng lẻ. Với những người này, GameStop là nơi gắn liền với tuổi thơ của họ. Khi họ từng xếp hàng để chờ mua game hay mua máy chơi game. Thế là họ cùng nhau đoàn kết cắn lại nhóm short sale. Giờ họ hiểu rằng nếu biết cách đoàn kết, họ sẽ chiến thắng các nhóm quỹ nhiều tiền lắm thế.
Vậy đó, bản chất short sale không xấu, nhưng nhóm bán khống nhắm vào các Mã được xem có vấn đề, tung tin dẫn dắt xu hướng hay còn gọi là lái tàu để thị trường rơi theo đúng kịch bản nhằm hưởng lợi là xấu. Nhưng sự cắn trả thái quá của nhóm đầu tư riêng lẻ trong thế thừa thắng xong lên lại làm đảo lộn thị trường thì lại không tốt.
Có thể trong thời gian tới, một số tay chơi khác, ở thị trường khác lại tương kế tựu kế, lấy danh nghĩa phản kháng short sale nhằm đục nước béo cò. Vậy, các bạn hãy hiểu rỏ bản chất sự việc và cẩn thận. Giờ giang hồ hiểm ác. Không biết đâu chính tà.
(Fb Lai Ho)